Jargon Nedir Okul Öncesi?
Gündelik yaşamda sıkça kullandığımız kelimeler, bazen başkalarının anlamakta zorlanacağı bir dil haline gelebiliyor. Peki, ya çocuklar? Onlar için iletişim daha da zorlayıcı olabiliyor. Özellikle okul öncesi dönemde, çocukların etrafındaki dünyayı anlamlandırabilmesi için kullanılan dilin basit, anlaşılır ve doğrudan olması gerekiyor. Ama işte burada devreye “jargon” giriyor. Okul öncesi dönem için jargon ne anlama geliyor, çocuklar bu dili nasıl alır ve öğrenir? Gelin, bu konuya biraz daha derinlemesine bakalım.
Jargon Nedir?
Jargon, belirli bir topluluğun ya da meslek grubunun kullandığı, genellikle o grubun dışında kalan kişilerin anlamakta güçlük çekeceği kelimeler ya da ifadeler bütünü olarak tanımlanabilir. Herkesin anlayabileceği bir dil yerine, sadece belirli kişiler arasında kullanılan bir dil haline gelir. Mesela, ofiste çalışan biri olarak ben, bazen bilgisayar ağları hakkında konuşurken, “IP adresi”, “VPN” gibi terimler kullanırım. Fakat bu terimler, bilgisayar dünyasında olmayan biri için çok şey ifade etmez. Bu, günlük hayatta daha fazla karşımıza çıkmaz mı? Tabii ki çıkar. Birçok farklı ortamda, kelimelerin anlamı değişebilir. Ancak okul öncesi çağdaki çocuklar için jargon, henüz anlamını bilmedikleri, kafa karıştırıcı bir dil olabilir.
Okul Öncesi Dönemde Jargonun Rolü
Çocuklar, okul öncesi dönemde dünyayı büyük ölçüde gözlemleyerek ve deneyimleyerek öğrenirler. Onlara yeni bir dil öğretirken, bu sürecin mümkün olduğunca basit ve anlaşılır olması gerekir. Şimdi, “ama çocuklar da eğlenceli kelimeler öğreniyorlar, değil mi?” diye düşünebilirsiniz. Gerçekten de öyle! Çocuklar için yapılan bazen eğlenceli ve öğretici kelime oyunları, jargon yerine, onlara uygun dilin kullanılması önemlidir. Bu noktada, öğretmenler ve ebeveynler çocukların dil gelişimini destekleyebilmek için daha basit, net ve açık kelimeler kullanmaya özen gösterirler. Yani, aslında bir nevi “jargon”dan kaçınırlar.
Çocuklar İçin Jargon Kullandığımızda Ne Olur?
Çocukların dil gelişimi, her yaştan birey için olduğu gibi çok önemlidir. Mesela, bir çocuk okulda arkadaşlarıyla oynarken ya da evde aile üyeleriyle konuşurken “faydalı” kelimeleri, daha doğrusu onların dünyasında anlamlı olan kelimeleri kullanmalı. Onlara karmaşık terimler, gelişimlerini zorlaştırabilir. Kendi deneyimimden örnek vermem gerekirse, İstanbul’da yaşıyor olmam nedeniyle çeşitli kültürel etkileşimlere sürekli maruz kalıyorum. Bazen, arkadaşlarımın kullandığı bazı kelimeler bana komik gelebiliyor. Örneğin, “bomba gibi” ya da “şahane” gibi ifadeler çocukların diline girebilir ama onların anlamadığı bir jargon haline dönüşebilir. Bu durum çocuklar için kafa karıştırıcı olabilir, çünkü bu tür kelimeler, gerçek anlamda “bomba” ya da “şahane” olmaktan çok uzaklaşabilir.
Jargon Kullanımının Gelecekteki Etkileri
Okul öncesi dönemde, çocuklar duyduğu her kelimeyi kendi dünyalarına yerleştirirler. Eğer bu kelimeler, jargon gibi karmaşık terimlerse, çocuk bu kelimeleri ne kadar doğru kullanabilir ki? Bu da onların dil gelişimini engeller. Kendi başına bir kelimeyi anlamak yerine, başka kelimelere daha çok ihtiyacı olduğunu hissedebilirler. Örneğin, “aynı fikirdeyim” demek yerine “katılıyorum” diyen bir çocuğun gelişiminde farklı bir izlenim bırakabilir. Bu, çok normal bir süreç aslında. Çocuklar, her geçen gün kelimelerin anlamını daha iyi keşfeder ve hayatlarındaki etkileşimlere göre onları öğrenirler. Ama biz yetişkinler, jargon kullanarak onlara bazen gereksiz bir yük getirebiliriz.
Okul Öncesi Eğitimde Jargon Kullanımına Karşı Nasıl Duruş Almalıyız?
Okul öncesi eğitimde jargon kullanımı, sınıflarda ya da evde sıkça karşımıza çıkabilir. Ancak, burada önemli olan nokta, bu jargonun sadece pedagojik bir amaçla kullanılıp kullanılmadığıdır. Eğitimcilere ya da ebeveynlere düşen görev, karmaşık terimlerden kaçınarak çocukların anlama kapasitesine uygun bir dil kullanmaktır. Tabii ki, bazı kelimeler oyun yoluyla öğretilebilir; ancak bu kelimeler, çocukların gelişim seviyesine uygun olmalıdır. Eğer her kelimeyi “hadi bakalım çocuklar, şimdi biraz jargon öğrenelim” yaklaşımıyla sunarsak, çocuklar bir noktada dilsel anlamda sıkışabilirler.
Sonuç Olarak
Jargon, okul öncesi çocuklar için yabancı bir dil gibi olabilir. Biz yetişkinler, günlük hayatımızda doğal olarak jargonu kullanma eğiliminde olabiliriz, ancak çocukların dil öğrenme süreçlerinde basitlik ve açıklık çok daha faydalıdır. Onlara sadece kelimeleri öğretmek değil, kelimeleri nasıl kullanacaklarını, anlamlarını nasıl geliştireceklerini de göstermek önemlidir. Çocukların dil gelişimindeki en büyük yardımcıları ise çevrelerinden duydukları, kolayca anlayabilecekleri kelimelerdir. Bu yüzden, bazen jargon yerine daha sade bir dil kullanarak çocukların gelişim süreçlerine yardımcı olabiliriz. Hem onların dünyasında hem de bizim dünyamızda, kelimelerin anlamını doğru yerlerde ve doğru şekilde kullanmak, geleceğe sağlam bir dil temeli bırakacaktır.