Sahipsiz Eve Ne Denir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
İstanbul’un kalabalık sokaklarında yürürken sıkça gördüğüm bir manzara vardır: Sahipsiz bir evin ya da terkedilmiş bir binanın önünde bir grup insan ya da tek başına bir kişi yerleşmiş, orada yaşamaya çalışıyor. Birçok kişi için bu sadece bir “sahipsiz” evdir; fakat o evde yaşamaya çalışanlar için durum çok farklıdır. Bu yazıda, “Sahipsiz eve ne denir?” sorusunu toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden ele alacağım. Çünkü bir evin sahipliği sadece mülk sahibine ait değildir; aynı zamanda o evin içinde yaşayan, ona sahip çıkmaya çalışan insanlar da var. Ve bu, her birey için farklı bir anlam taşıyor.
Sahipsiz Ev: Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğiyle İlişkisi
Sokaklarda gördüğüm bir sahnede, yalnızca bir eve sahip olmayan bir kişi değil, aynı zamanda o evin içinde yaşamanın farklı anlamlarını taşıyan bir toplum var. “Sahipsiz eve ne denir?” sorusunun cevabı, toplumsal cinsiyet rollerine bağlı olarak değişir.
Birçok insan için “sahipsiz” olan bir ev, aslında sokakta kalmak zorunda olan, evsiz kalan bir kadının hayatını tanımlar. İstanbul’un farklı mahallelerinde, özellikle de gece saatlerinde, tek başına kadınların sokaklarda yaşadığını görmek çok yaygın. Bunun arkasında birçok neden var; ekonomik zorluklar, aile içi şiddet, ya da toplumsal normların dayattığı cinsiyet eşitsizliği.
Kadınlar, sokaklarda genellikle daha savunmasız bir konumda ve bu onları çeşitli risklere açık hale getiriyor. Evsiz kadınların yaşadığı bu zorluk, aslında “sahipsiz” bir evin toplumsal cinsiyetle ne kadar bağlantılı olduğunu gösteriyor. Sahipsiz ev, yalnızca fiziksel anlamda terkedilmiş bir yer değil; aynı zamanda, toplumsal olarak en savunmasız grupların yaşadığı, göz ardı edilen, ve çoğu zaman görünmeyen bir ev haline gelir.
Bu durumda, “sahipsiz” kelimesi sadece mülkün sahipliğini değil, o evde yaşama hakkına sahip olan insanların toplumsal yerini de sorgular.
Çeşitlilik ve Sahipsiz Ev: Evsizlik Farklı Kimliklere Sahip Bireyler İçin Nasıl Algılanır?
Toplumda farklı kimlikler üzerinden yaşanan ayrımcılık ve eşitsizlik, bir evin “sahipsiz” olarak görülme durumunu da etkiler. “Sahipsiz eve ne denir?” sorusunun cevabı, sadece o evin fiziksel durumuyla ilgili değil; aynı zamanda evsizliğin farklı kimliklere sahip bireyler üzerindeki etkisiyle de ilgilidir.
Evsizlik, sadece tek bir grup insanın yaşadığı bir deneyim değil. Örneğin, trans bireyler için sokakta yaşamak, diğer bireylere göre çok daha tehlikeli olabilir. İstanbul’da trans bireylerin toplu taşımada, sokakta ya da sokak kenarlarında geçirdiği zaman, en iyi ihtimalle göz ardı edilir. Birçok kez, İstanbul’un en işlek caddelerinde, “sahipsiz” görünen evlerin önünde, geçici olarak yerleşmeye çalışan trans bireylerle karşılaştım. Onların hikayeleri, hem kimliklerini hem de toplumsal yerlerini sorgulatan derin anlamlar taşır.
Trans bireylerin yaşadığı bu deneyim, sahipsiz ev meselesinin çeşitlilikle ne kadar ilişkili olduğunu gözler önüne serer. Evsizliğin, kimliğine göre ne kadar farklı anlamlar taşıdığını anlamadan, bu soruya kesin bir yanıt verilemez. Sahipsiz bir ev, yalnızca bir barınak arayışındaki insanı tanımlamaz; aynı zamanda o insanın kimliğiyle, toplumsal kabulüyle, cinsiyetiyle ve sosyal statüsüyle de şekillenir.
Sosyal Adalet ve Sahipsiz Ev: Kim İçin Sahiplenilen Bir Yer?
“Sahipsiz eve ne denir?” sorusunun belki de en önemli cevabı sosyal adaletle ilgilidir. Evsizlerin ve sahipsiz kalan evlerin toplumsal alanda nasıl algılandığı, bu sorunun sadece fiziksel değil, aynı zamanda toplumsal ve etik bir boyutunun da olduğunu gösteriyor. Toplum olarak, sokaklarda yaşayan insanlara ve sahipsiz evlere ne kadar değer veriyoruz? Bu insanlar neden sokakta kalıyor? Hangi sosyal koşullar onları evsizliğe itiyor?
Geçtiğimiz günlerde İstanbul’un en işlek caddelerinden birinde, geçici olarak kalacak bir yer arayan bir grup evsiz insan gördüm. İçlerinden biri, yüzündeki kırışıklıklarla ve solmuş elbiseleriyle, bu şehrin onlara verdiği yerin farkında değildi. O an, evsizliği sadece bir yaşam biçimi olarak görmek değil, aynı zamanda toplumsal adaletsizliğin ve kaynak dağılımındaki eşitsizliğin bir sonucu olarak görmek gerektiğini düşündüm. Sahipsiz bir evin önünde yaşamak, yalnızca fiziksel bir durum değil; aynı zamanda, insanların sosyal haklardan, barınma hakkından, eşitlikten ve güvenlikten mahrum kalmalarının bir göstergesidir.
Sosyal adalet açısından bakıldığında, “sahipsiz ev” sadece bir binanın durumunu yansıtmaz; aynı zamanda toplumsal yapıların, eşitsizliklerin ve güvencesizliğin simgesidir. Sahipsiz bir ev, çoğu zaman daha fazla sahiplenmeye, daha fazla güvenliğe, daha fazla insana ihtiyaç duyar.
Sonuç: Sahipsiz Eve Ne Denir?
Sahipsiz ev, tek bir kelimeyle tanımlanabilecek bir şey değildir. Onun sahipliği, toplumsal cinsiyet, kimlik, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi unsurlarla şekillenir. Kadınlar, trans bireyler, göçmenler ve diğer savunmasız gruplar, bu evlerin hem fiziksel hem de toplumsal anlamda sahiplenilmesine en çok ihtiyaç duyan kesimlerdir. “Sahipsiz” bir ev, sadece fiziksel bir terkedilmişlik hali değil, aynı zamanda toplumsal eşitsizliklerin, marjinalliğin ve güvencesizliğin bir yansımasıdır.
Toplumsal cinsiyet, kimlik, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden bakıldığında, “sahipsiz ev” dediğimizde yalnızca boş bir mekânı değil, aynı zamanda bu mekânda yaşamaya çalışan, hayatta kalmaya çalışan, bazen görünmeyen, bazen de sesini duymadığımız insanları görmeliyiz.